عقیق در خراسان

عقیق در خراسان . ایران اسلامى به دلیل برخوردارى از مواهب و منابع طبیعى ،همچون آب ،خاک ،جنگل و مراتع ،دارا بودن فصول سال به صورت همزمان ،پیشینه کهن تاریخى ،جذابیت هاى توریستى (اکوتوریسم )،ژئوتریسم و…..)نفت و گاز و مواد معدنى و……در زمره کشورهاى ثروتمند جهان قلمداد مى شود .

تا کنون بالغ بر ۶۴ نوع ماده معدنى در کشور شناسایى شده و در چرخه فعالیت هاى اکتشافى ،به صدور گواهینامه کشف انجامید ه است و بالغ ب ریک صد نوع اندیس معدنى دیگر نیز در کشور شناسایى شده که شیوع ساختارهاى زمین شناسى در کشور؛ به ویژه سازند هاى مناسب براى تشکیل مواد معدنى ،زمینه ساز این کلکسیون نسبتا” منحصر به فرد در دنیا مى باشد.

در استان خراسان و تاکنون ،جهت ۴۰ نوع ماده معدنى ،گواهینامه کشف صادر که ذخیره اى بالغ بر ۲/۲ میلیارد تن را شامل گردیده است . استخراج سالیانه از این معدن ۵/۱۳ میلیون مى باشد.

ساخت و ایجاد تعداد بیشترى از کارخانجات مصرف کننده مواد معدنى استان و نیز ساخت واحدهاى فرآورى جهت تامین نیاز سایر نقاط کشور و نیز کشورهاى همجوار باعث ظرفیت سازى بیشتر براى افزایش استخراج مواد معدنى گردیده که این امر ،منجر به ایجاد اشتغال بیشتر و رونق اقتصادى خواهد گردید .

مختصرى (عقیق) ،داراى فرمول شیمیایى SiO2,Nh2O بوده ،وجه تسمیه آن از نام رودخانه Achate  در جنوب سیسیل در ایتالیا گرفته شده و در زبان عربى ،به آن ” ذوالوان ” مى گویند.سیستم تبلور آن بى شکل ،آگرگات آن ژله اى ،خوشه اى ،دانه اى ،جریانى،کلیه اى و…….ورنگ آن متفاوت است .سختى ۵/۵ تا ۵/۶ ،وزن مخصوص ۹/۱ تا ۲/۲ ،سطح شکست آن صدفى ،جلاى شیشه اى است . در اثر حرارت آب تبلور خود را از دست داده در اسید فلورئیدریک حل مى شود .

ژنز:

آگات بیشتر در چشمه هاى آب گرم و آب فشانها و در سنگ هاى آذرین داراى خلل و فرج رسوب مى کند (سنگهاى ریولیت و تراکیت ) در شرایط اگزوژن و محیط هاى اشباع از سیلیس سنگهاى آذرین و دور شدن از محل و ترسیب در محل هاى مناسب نیز تشکیل مى گردد.قابلیت رنگ پذیرى داشته و در صورت استقرار استرکچر هاى دندریتى در متن آن (معمولا” از جنس منگنز ) ارزش بیشترى مى یابد .

همراه بودن این کانى با کانیهایى نظیر لیمونیت ،گوتیت ،سیدریت و ……موید تشکیل کانى در سیالات با درجه حرارت کم است .

مواد مصرف:

عمده ترین مصرف این کانى ،در تهیه نگین انگشتر با تراش معمولا” دامله بوده و از ذرات ریزتر آن در تهیه گردن بند و…….استفاده مى شود .

آگات سفید در تهیه جواهرات بدلى مورد استفاده قرار مى گیرد .نوع دیگرى از آگات که شامل ذرات کاسدرنى باهارمونى مناسب باشد،داراى تلالو بیشتر بوده ،ارزش اقتصادى افزونترى دارد.

از موارد مصرف دیگر آن در آسیاب هاى گلوله اى است که به دلیل فقدان آهن درمتن سنگ ،از ایجاد آلودگى در مواد معدنى همچون کائولینیت ،بنتونیت و…..در هنگام  آسیاب کردن ممانعت مى نماید . انواع کانى هاى این گروه که داراى ترکیب شیمیایى یکسان مى باشند .تفاوت رنگ آنهاصرفا” معلول وروردى کاتیون هاى مختلف به شبکه یونى سنگ است .

این سنگ از دیرباز به عنوان یک سنگ مقدس در اکثر ادیان  معرفى گردیده است .در شرع مقدس اسلام ،همراه داشتن آن در هنگام عبادت و در سایر اوقات ،باعث آرامش روح و روان انسان و ایجاد زمینه هاى عرفانى مى گردد.در طب قدیم ،اعتقاد بر آن بوده که قرار دادن آن بر روى قسمت هاى مختلف بدن ،اثرات موثرى در از بین بردن امراض داشته است .

در برخى شاخه هاى روان شناسى ،بر این باور  وجود دارد که لمس آن توسط دو دست باعث افزایش تمرکز روانى و رفع اضطراب مى گردد.

توزیع ماده معدنى در استان

پراکندگى این ماده معدنى به دلیل گستردگى سنگ هاى ولکانیکى در سطح استان ،در مقیاس قابل توجهى مطرح مى باشد .

در استان خراسان جنوبى ،ذخائرى از آن در منطقه غربى نهبندان و نیز در منطقه خوسف تا خور ،به سمت دیهوک و سرایان و در حاشیه ولکانیک هاى منططقه ،قابل رویت است .ذخایر بیشترى از این ماده معدنى در شرق قائنات ،منطقه زیر کوه قائن ،حاشیه روستاهاى پیش بر ،فخر آباد ،بقال ،على آباد و بمرود دیده مى شود که عمدتا” عقیق این مناطق ،قرمز پر رنگ تا قهوه اى مى باشد.

عمده ترین ذخایر شناخته شده آگات ،در غرب شهرستان تربت حیدریه  درمنطقه بایگ است . تا کنون عملیات اکتشافى انجام شده بر روى آگات در این منطقه ،منجر به صدور دو فقره گواهینامه کشف،به نامهاى معدن آگات بایگ با ذخیره قطعى هشتصد تن و آگات رضوى با ذخیره یکصد تن گردیده است . در حال حاضر ،بالغ بر ۵ فقره مجوز اکتشافى براى محدوده هاى دیگر در این منطقه صادر شده که اکتشاف معدنى درآنها در جریان است . از دو معدن فعال آگات در این منطقه ،سالیانه ۶ تن سنگ آگات به دست مى آید .لازم به ذکر است که ذخایر ى از آگات کبود که کیفیت مناسبى دارد ،در منطقه اسفراین ،در خراسان شمالى رویت گردیده که در بررسى هاى اولیه ،واجد شرایط ،جهت مطالعات بیشتر است .