سفالریت
برخی کانیهای گرانبها در زمره طبقهای از جواهرات قرار میگیرند که به غیر از جنبه تماشایی، هیچ گونه کاربردی ندارند.
سفالریت با داشتن شکاف هایی عمیق در ۶ جهت و درجه سختی ۵/ ۴۳ بر مبنای مقیاس موس Mohs جزو این طبقه محسوب میشود که مالکیت آن امکانپذیر است اما نگهداری از آن چندان آسان نیست، به ویژه اگر فرد از دقت لازم در به کارگیری نمونههای کوچک و بسیار درخشان برخوردار نباشد.
سفالریت به عنوان یکی از بهترین جواهرات نمایشی دنیا، فقدان ارزش کاربردی خود را با بهکارگیری بسیاری از ترفندهای مربوط به رنگ، همانند شعبدهبازی که به بازی با یکدست ورق میپردازد، بیش از آنچه تصور میشود، جبران میکند. تحت تأثیر جاذبه آرامشبخش و دلپذیر سنگ مزبور نظر کلکسیونرهای بسیاری در دنیا به آن جلب شده ، به طوری که میخواهند رنگهای مختلفی از سفالریت را درکلکسیونهایشان جای دهند.
اهمیت این اقدام تا درجهای است که متخصصان مانند “مایک گری “Mike Garay که علاقمند به جمعآوری نمونههای نادر و کمیابی از سنگهای قیمتی هستند به نمونه برداری از موادخام بسیاری از ذخایر فعال در سرتاسر جهان واداشته است.
کمک به مشتاقان سفالریت در امر تکمیل ککلسیونهای ویژه این نوع از جواهر باعث شده که او و شرکایش تمامی تلاش خود را معطوف به رفع تقاضای مشتریان کنند.
در نتیجه تعجبی ندارد که هر یک از ۵۰ سفالریت ارایه شده در قالب مجموعهای سه تایی در نمایشگاه جواهرات “تاکسون Tucson” تا روزهای پایانی به فروش برسند. خریداران آسیایی نیز مشتاق بودند تا جای خالی موجود در کلکسیونهای خود را به وسیله این سنگ پرکنند. چه عاملی سبب جذابیت فوقالعاده این اکسید فلز در نزد علاقمندان شده است؟
ارتباط با روی
با توجه به میزان ذخایر، تقریبا میتوان سفالریت را در هر منطقهای از دنیا به دست آورد. این سنگ به وفور در دسترس قرار دارد. در میان نواحی مختلف و با توجه به جنبههای کیفی سنگ مورد نظر، “سانتاندر Santander” در اسپانیا شهرت بیشتری دارد به طوری که نمونههای زرد و قرمز رنگ آن زبانزد خاصوعام است. معدنچیان با داشتن اجماع کلی بر سر نام ناخوشایند سنگ زیبای سفالریت، جذابیت و جلوه چشمگیر رنگهای آن را نادیده گرفتهاند.
برگزیدن نام سفالریت بیش از آن که محترمانه به نظر برسد از ماهیت خصمانهای برخوردار است. به علت غلظت و شباهت گمراهکننده آن به سولفید سرب (Galena )، معدنچیان انتظار داشتند تا به هنگام ذوب این سنگ، سرب به دست آید. هنگامی که این اقدام عملی نشد، جواهرشناس آلمانی “گلاکر Glocker “سعی کرد به کمک فرهنگ لغات یونانی خود کملهای را بیابد تا از طریق آن از یاس و ناامیدی جهان حفاری نسبت به فلز مذکور بکاهد. از این رو لغت “سفالروس Sphaleros ” به معنای “خیانتکاری” را مناسب با آن تشخیص داد! افراد دیگری نیز بودند که در نامگذاری سنگ مذکور هیچ گونه التفات و توجهی نشان نمیدادند.
در اروپا، آن را به نام “بلند Blende” میشناسند. واژهای آلمانی که به معنی “فریب دادن” تعبیر میشود. معدنچیان انگلیسی و آمریکایی از لغات حقارتآمیز دیگری سود میجستند که از جمله میتوان عناوینی همچون “بلک جک Black Jack “(نوعی بازی ورق “ماک لید
Mock-lead” و “گانتافالس False Galena” (سوپ بدل) را ذکر کرد. به نظر میرسد هیچ کس تمایلی به پذیرش این واقعیت نداشت که در شناخت سنگ مزبور سربی به کار رفته است.
امروزه با شناخت سفالریت به عنوان سنگی ذی قیمت افراد خواهان آن هستند تا نام جدیدی برایش انتخاب شود به طوری که بازتاب ویژگیها و ترکیب بینظیر این سنگ از نقطهنظر زیباییشناختیاست.
سفالریت با وجود ماهیت شکننده و نرم خود از درخشش و جلوه خیرهکنندهای برخوردار است که آن را قادر به رقابت با الماس میکند. هنگامی که به نحو صحیح تراش داده میشود، بر برق و جلای سنگ مزبور افزوده میشود و با توجه به میزان پراکنش آن (۱۵۶/ ۰) جرقههایی از آتش را جلوهگر میکند که شباهت به لکههایی در یک اوپال بسیار ظریف دارد. در نتیجه قدرت آتشین این سنگ تا حدی است که میتوان حتی به وجود آن در نمونههای تیره رنگتر پی برد، اگر چه در سنگهایی به رنگ معمولی یا ملایمتر جلوه بیشتری دارد.
از نظر”گری Gary” بهترین نمونههای سفالریت را میتوان به رنگهای “قرمز روزتRusset Reds ” و “نارنجی سیتروس Citrus Oranges “، زرد گل آفتابگردان و لیمویی، سبز پستهای و به رنگ برگ، قهوهای و کهربایی یافت.
درعین حال نمونههای بیرنگ و بسیار کمرنگ نیز وجود دارند که به ندرت دیده میشوند و در حال حاضر میتوان آن را به دست آورد.
اندازه این قبیل سنگها معمولاً بیش از ۵۰ قیراط است اما اکثر کلکسیونرها اندازههای ۵ تا ۱۰ قیراطی را میپسندند که قیمت عمدهفروش هر قیراط آن ۲۰ تا ۴۰ دلار محاسبه میشود.
با توجه به درجه پراکنش و درخشش فوقالعاده سنگ مزبور، تراشکاران انتظار دارند با برق و جلای ویژهای پس از تراش روبه رو شوند. از این رو در تراش و پولیش آن باید دقت بسیاری صورت گیرد. کلکسیونرها نیز به هنگام خرید نمونههای کوچکتر از ۲۰ قیراط انتظار دارند، سنگی تمیز و با ابعادی متناسب را دریافت کنند.
از نظر “گری Gray ” برای کسانی که نمیخواهند مقادیر زیادی از سفالریت را در کلکسیونهای خود جای دهند، انتخاب سنگهایی به رنگهای زرد روشن و طلایی مایل به قرمز در قالب نمونههای مدور و مثلثی شکل مناسب است، زیرا هم اکنون گرایش فراوانی نسبت به این قبیل سنگها مشاهده میشود.
