صنعت سنگ ایران یکی از بــزرگترین فرصــت های کارآفرینی، اشتغالزایی و اقتصادی است که متاسفانه علی رغم تلاشهای انجام شده توسط بخش خصوصی و دولتی، همچنان بصورت ناشناخته باقی مانده است. این صنعت با دارا بودن هزاران واحد صنعتی در کشور، اعم از معادن و کارخانجات سنگبری، بطور مستقیم و یا بکارگیری محصولات این صنعت در سازه های مختلف، بطور غیر مستقیم، میتواند نقش تعیین کننده ای در معادلات اقتصادی کشور ایفا نماید.
ایران دارای ذخایر بسیار غنی از سنگهای تزئینی قیمتی و نیمه قیمتی است، اما تاکنون هیچ شخص و یا نهادی برای معرفی و فروش این سنگهای زیبا اقدامی شاخص را انجام نداده و در واقع هیچ کس سنگِ سنگهای زیبای ایرانی را به سینه نزده است.
در حالی که سنگهای تزئینی می‌توانند در شهرسازی، معماری و مبلمان شهری نقش به‌سزایی داشته باشد، اما فرهنگ استفاده از این محصول هنوز ایجاد نشده است.
اقتصاد وابسته به نفت و تامین نیازهای ارزی از طریق فروش آن، همواره از موانع اساسی پی‌ریزی استراتژی جامع اقتصادی بر پایه تمامی منابع طبیعی کشور بوده است.
از این میان، میزان ذخایر و تنوع سنگهای تزئینی بسیار قابل توجه است و با توجه به حدود ۴ میلیارد تن ذخایر شناخته شده، ایران از نظر میزان ذخایر و کیفیت سنگهای تزئینی در میان ۱۲ کشور مطرح دنیا جای دارد.
صنعت سنگ ایران دومین تولیدکننده سنگ خام در جهان
روند افزایشی تولید سنگ خام طی سال‌های گذشته موجب شده که ایران دومین کشور تولید کننده دنیا پس از ایتالیا باشد، اما به دلایل گوناگون جایگاه مناسبی در بازار جهان ندارد و سهم حدود ۱۲ درصدی از صادرات جهانی سنگ موید این مهم است.
ایران در حوزه معدنی در زمینه بهره‌وری و بهره‌برداری ضعیف است، اما از نظر ذخایر معدنی جزو کشورهای غنی جهان به شمار می‌رود.
درایران یک هزار و ۳۰۰ معدن سنگهای ساختمانی، ۶ هزار کارخانه سنگبری و ۲ هزار صنایع وابسته مانند ابزارسازان، فروشندگان، ماشین‌سازان و … وجود دارد.
مسائلی که صنعت سنگ ایران با آن روبروست:
مواد اولیه – از نظر وجود ذخایر سنگ در کشور با مشکل جدی روبرو نمی باشیم، ولی به دلیل عدم وجود مدیریت علمی و برنامه ریزی صحیح جهت استفاده از تمام ظرفیت ماشین آلات، عدم انتخاب ماشین آلات مناسب ( استفاده از بولدوزر به جای جرثقیل، بیل مکانیکی و…) ، روش استخراج نامناسب و ایجاد ضایعات نامتعارف، تناژ تولید سالیانه کاهش یافته که تامین سنگ خام مورد استفاده در واحدهای فرآوری را گاها دچار مشکل نموده است و نهایتاً سبب افزایش قیمت تمام شده سنگ خام نسبت به رقبا می گردد.
سنگ خام به صورت موردی و از معادن مختلف توسط واحدهای فرآوری خریده می شود که گاهی این معادن از استان های همجوار نمی باشد، بدلیل ایجاد هزینه بالای حمل و نقل بر قیمت تمام شده محصول اثر می گذارد. و همچنین باعث می شود که رابطه منطقی و سیستماتیک بین معادن و واحدهای فرآوری ایجاد نشود و از خواست ها و انتظارت یکدیگر و در سطحی بالاتر بازار مصرف مطلع نشوند.
بخش کوچکی از مواد مصرفی در معادن و واحدهای فرآوری از داخل و بخش عمده ای از کشورهای ایتالیا، چین و ترکیه تامین می شود.
فناوری در صنعت سنگ ایران:
در معادن ترکیبی از ماشین آلات داخلی و خارجی مورد استفاده واقع می شود که سهم سرمایه بری ماشین آلات خارجی در سرمایه گذاری ثابت معادن از ماشین آلات داخلی بیشتر است. تمامی ماشین آلات و تجهیزات را می توان در داخل ساخت ولی نسبت به موارد مشابه خارجی از کیفیت پایین تر و قیمت بالاتری برخوردار می باشد.
به دلیل هزینه بالای خرید ماشین آلات و تجهیزات و نبود نقدینگی، میانگین عمر ماشین آلات مورد استفاده در معادن بالا می باشد. فرسودگی ماشین آلات می تواند سبب افزایش تلفات ماده معدنی در استخراج، بالا رفتن قیمت تمام شده سنگ، پایین بودن کیفیت سنگ و کاهش توان رقابتی شود.
دانش فنی و روش های استخراج در معادن و واحد های فرآوری سنگ، صرفا از طریق تجربیات بومی حاصل شده است. استفاده از روش های مدرن و آموزش نیروی کار می تواند بهره وری را افزایش دهد.
عدم استفاده از برخی تکنولوژی های مناسب از جمله اره زنجیری، بیل مکانیکی و جرثقیل در معادن، اره و فیلتر پرس در واحدهای فرآوری که سبب کاهش تولید و بهره وری می شود.
کمبود ماشین آلات و دانش فنی تولید سنگ های گرانیتی که سبب شده است حدود ۸۰ درصد از سنگ های وارداتی را گرانیت تشکیل دهد.
– ضعف دانش فنی استخراج معادن زیرزمینی
– عدم وجود سیستم نگهداری و تعمیرات و عدم ارائه خدمات پس از فروش ماشین آلات و تجهیزات
